‘Where Are You From?’ and the Huge Pile of Complexes

Rupen Janbazian
Translated by Tatul Sonentz-Papazian

“Where are you from?”

“Toronto… from Canada.”

“No! Before that…”

This was not an existential query directed at us; the man was not asking which corner of Western Armenia our forefathers came from, or where the birthplace of our Armenian origin was. The question was much more mundane—and, in its simplicity, a huge pile of complexes.

He wanted to know “where from” we had migrated to Canada. It was not the first time that strangers had asked us this question during this visit.

Ի՞նչ իրաւունքով եղծանել Դուրեանին շիրիմը

ՍԵՒԱՆ ՏԷՅԻՐՄԵՆՃԵԱՆ

 

Սփիւռքա­հայ գրա­գէտ Վահ­րամ Մա­վեան, որ «Գա­լուստ Կիւլպէն­կեան» հաս­տա­տութեան հայ­կա­կան գրա­սենեակին աշ­խա­տակիցն էր միաժա­մանակ, Պո­լիս հեր­թա­կան այ­ցե­լու­թե­նէ վերջ բա­ւական խօ­սուն վեր­նա­գիրով մը կը կնքէ իր տպա­ւորու­թիւննե­րը գրա­ռած մէկ յօ­դուա­ծը՝ «Քա­ղաքը որ կ՚ապ­րի իր մե­ռել­նե­րով»։ Միայն Մա­վեա՞նը մի­թէ… Քա­նի՜ քա­նի այ­ցե­լու­ներ իրենց Պո­լիս կե­ցու­թեան շրջա­նին, նոյ­նիսկ պոլ­սե­ցիներ՝ դպրո­ցական ըլ­լան թէ շրջա­նաւարտ, գե­րեզ­մա­նատու­նե­րու մէջ կ՚որո­նեն իրենց ան­ցեալը, յագուրդ կու տան պատ­մութեան հան­դէպ իրենց ծա­րաւին, կը ստեղ­ծեն մօ­տիկու­թիւն մը մեծ բա­նաս­տեղծնե­րուն կամ ան­հատնե­րուն հետ։ Շա­տեր կը յի­շեն ան­պայման. Հայաստա­նի առա­ջին նա­խագահ Լե­ւոն Տէր-Պետ­րո­սեան, երբ առա­ջին ան­գամ քա­ղաքս կ՚այ­ցե­լէր, առա­ջին իսկ ազատ պա­հուն՝ իր շունչը կ՚առ­նէր Պաղ­լարպա­շըի հա­յոց գե­րեզ­մա­նատան մէջ՝ տես­նե­լու հա­մար Պետ­րոս Դու­րեանին շի­րիմը… Այո՛, Պետ­րոս Դուրեանի, որու շի­րիմը ո՛չ միայն մեր այս ար­դի ժա­մանակ­նե­րուն ուխտա­վայր մը դարձած է, ո՛չ միայն վա­ղուց կո­րու­սեալ ան­ցեալէն մա­սունքի մը վե­րաբե­րու­մին ար­ժա­նացած է վեր­ջերս, այլ, բո­լոր հա­յերուն հա­մար եղած է այ­ցե­լավայր մը շատ հին ժա­մանակ­նե­րէն սկսեալ։ Ան­կա­րելի է հոս չյի­շել Զա­պէլ Եսա­յեանի հրա­շալի տո­ղերը, «Սկիւտա­րի վեր­ջա­լոյսներ»էն, ուր գրա­գիտու­հին զգա­յուն տո­ղերով կը նկա­րագ­րէ իր այ­ցե­լու­թիւնը Դու­րեանի շի­րիմին։

Ա. Յարութիւնեան. Երբ ունենք Միկոյեանի անուան փողոց, նշանակում է՝ գնահատում ենք մեր պատմութեան մէջ նրա ունեցած բացասական ներդրումը

Հայ բոլշեւիկների կամ կոմունիստների, ռուս գրողների  անուանումներով փողոցները եւ դպրոցները պէտք է վերանուանուեն: Այսպիսի նախաձեռնութեան մասին է պատմել Երեւանի աւագանու «Ելք» խմբակցութեան անդամ, Երեւանի քաղաքապետարանի կրթութեան, մշակոյթի, սոցիալական հարցերի յանձնաժողովի ղեկավար Արայիկ Յարութիւնեանն «Ազատութիւն» ռադիօկայանի եթերում:
«Այս պահին այդպիսի նախաձեռնութիւն` փաստաթղթային տարբերակով, չկայ, բայց պէտք է սկսել քննարկումները կոնկրէտ գործիչների, կոնկրէտ անուանումների հետ կապուած»,- ասել է Արայիկ Յարութիւնեանը:
Ըստ նրա` այս խնդիրը վաղուց է բարձրացւում: 90-ականներին, երբ Հայաստանն անկախութիւն ձեռք բերեց, այդ պահից ի վեր խորհրդային ժամանակուայ ժառանգութիւնից մնացած անուանումներով շատ փողոցներ անուանափոխուեցին:

Դ. Խաժակեան. Երեւանում բոլշեւիկների անուններով դպրոցները, փողոցները պէտք է անուանափոխուեն

Երեւանի այն դպրոցները եւ փողոցները, որոնք անուանակոչուած են հայ բոլշեւիկների, ռուս գրողների կամ կոմունիստ գործիչների անուններով, պէտք է վերանայուեն: Tert.am-ի հետ զրոյցում նման կարծիք յայտնեց Երեւանի աւագանու «Ելք» դաշինքի խմբակցութեան ղեկավար Դաւիթ Խաժակեանը: «Կարծում եմ՝ սա պէտք է լինի մի մեծ փոփոխութիւնների մէջ ներառուած փաթեթ, որն իր հետ բերելու է ոչ թէ զուտ անուան փոփոխութիւն, այլ բերելու է պատմութեան վերարժեւորում»,- նշեց նա:

Արքմենիկ Նիկողոսեան․ «Մեր երկրում ընթերցասէրներ կան»

Ընթերցասէրների շրջանակում մեր օրերում գերակշռող թիւ են կազմում 18-ից 35 տարեկան երիտասարդները: Ամենաընթերցուող ժամանակակից գրողներից են Լեւոն Խեչոյեանը, Գուրգէն Խանջեանը, Յովիկ Չարխչեանը, Արամ Պաչեանը, Հրաչեայ Սարիբէկեանը, Գրիգը եւ այլք:

«Նահապետի աշունը»՝ պոէմ բռնակալի եւ նրա մենութեան մասին

ԱՐՄԻՆԷ ՍԱՐԳՍԵԱՆ

 

«Անտարես» հրատարակչութիւնը լոյս է ընծայել Գաբրիէլ Գարսիա Մարկէսի «Նահապետի աշունը» վէպը: Իսպաներէնից գիրքը թարգմանել է Կառա Չոբանեանը:
Ինչպէս նշւում է գրքի անոտացիայում`մոգական ռէալիզմի շնչով յագեցած այս կոթողային գործը ասք է, արձակ պոէմ, բազմաձայն մենախօսութիւն բռնակալի եւ նրա մենութեան մասին:
2000 թուականին «Նահապետի աշունը»  հայերէն հրատարակուել էր Ռուբէն Յովսէփեանի թարգմանութեամբ (*): Թարգմանութիւնն արուել էր ռուսերէնից: