«Ուվալնեատի օրն» ու արդիականացումը

ԼԵՒՈՆ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ

Արձակագիր Յովհաննէս Իշխանեանի «Ուվալնեատի օրը» գրքի հետ կապուած մեծ աղմուկ է բարձրացել «Ֆէյսբուք» սոցիալական ցանցում: Գիրքը բանակային կեանքի մասին է, գրուած դասական լեզուի սահմաններից դուրս, առօրէական լեզուով: Գրքի հեղինակին օրերս հրաւիրել են ոստիկանութիւն պարզաբանումների համար: Փորձ է արւում նրան մեղադրել գրքում պոռնկագրութեան համար: Հեղինակն ու նրա ընկերները փաստում են, որ սա ընդամէնը վրէժ է, որ փորձում են լուծել ուժային կառոյցները, յատկապէս ԶՈՒ–ն [Զինուած Ուժեր]: Բանակային փակ թեմաների մասին բաց ու գրականութեան լեզուով պատմուածքները հէնց հանդիսանում են այդ վրէժի հիմքը:

Փոխկապակցուած ագռաւականչ

ԼՈՒՍԻՆԷ ՍԱՐԳՍԵԱՆ

Առաւօտեան զարթնում ես ու փոխանակ լսես թռչունների դայլայլը, լսում ես ագռաւների կռկռոցը: Երեկոյեան զբօսնում ես քաղաքում, փոխանակ հիանաս աստղազարդ երկնքով, տեսնում ես ագռաւների հզօր կոյտերը, յատկապէս փոքր կենտրոնի ծառերի վրայ: Ի՞նչ էՙ, Երեւանը դարձել է ագռաւների հայրենի՞ք:

Países y dioses: España (prólogo)

Kostán Zarián
Traducción de Vartán Matiossián

Nota del traductor: Kostán Zarián (1885-1969), uno de los más brillantes escritores y ensayistas armenios del siglo XX, en la década de 1930 visitó España (1933) y los Estados Unidos (1934-1935). El resultado de estas visitas fue un ensayo basado en un diario de viaje, y titulado “Países y dioses” (Երկիրներ եւ աստուածներ). “España” se publicó entre 1935 y 1936 en la revista mensual “Hairenik” de Boston, continuado por “Estados Unidos” (inconcluso) entre 1936 y 1938. Tal como la mayor parte de la obra de Zarián, ambos ensayos aparecieron póstumamente en forma de libro y por separado, en ediciones realizadas en Ereván: “España” se publicó en 1998 y “Estados Unidos” en 2002.

Ofrecemos a continuación el prólogo de “Países y dioses”, publicado en noviembre de 1935. El lector probablemente advierta un análisis extrañamente familiar sobre lo que el autor llama el “ensanchamiento” del mundo. La razón es, simplemente, que la globalización no es un fenómeno de hoy; Zarián fue uno de los primeros escritores armenios (si no el primero) que ya había tocado el tema en la década de 1920.

Արգենտինա Արգենտինա

ՄԱՐԻՆԷ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

 

Ո՞վ ա յիշում` երբ որ Մարկէսի «Հարիւր տարուայ մենութիւնը» հայերէն թարգմանուեց, ինչ եղաւ յետոյ: Մոգական ռէալիզմի յաղթարշաւ սկսուեց հայոց գրական աշխարհում: Մոգական ռէալիզմը էն ա, երբ որ անիրականն ու անհաւատալին պատմւում  են որպէս իրականում տեղի ունեցած: Մի քանի օր առաջ խօսք գնաց մոգական ռէալիզմի մասին, ու Վահրամ Դանիէլեանը յղում արեց, եթէ ճիշդ եմ յիշում, Մարիօ Վարգաս Լիոսային, որն ասել էր` եթէ լատինաամերիկեան իրականութիւնը նկարագրես չոր ռէալիստական ոճով` կը ստացուի հէնց մոգական ռէալիզմ: Անկեղծ ասած, կար ժամանակ ինձ թւում էր, թէ դա կարելի ա ասել հայ իրականութեան մասին` որ եթէ մեր հետ պատահող դէպքերը պատմենք ոնց որ կան` եւրոպացին դա կ՚ընկալի որպէս ֆանտաստիկա: Բայց էս ամէն ինչի մասին իմ բլոգում գրելու ցանկութիւնը գիտէ՞ք ինչու մէջս առաջացաւ: Որովհետեւ մի տաս օր առաջ ինձ զանգեցին Արգենտինայի դեսպանութիւնից, ելեկտրոնային հասցէս ճշտեցին ու նամակ ուղարկեցին` Արգենտինայի արտգործնախարարի յօդուածը Մալվինեան կղզիների մասին (բրիտանացիները դրանց ասում են Ֆոլկլէնդեան կղզիներ): Կ'ասէք` ի՞նչ կապ ունի սա մոգական ռէալիզմի կամ ֆանտաստիկայի հետ, ինձ ճանաչում են որպէս բլոգէր, դրա համար էլ ուղարկել են, ամենայն հաւանականութեամբ միւս բլոգէրներին ու լրագրողներին էլ ուղարկած կը լինեն նոյն էս յօդուածը, Արգենտինայի համար Մալվինների հարցը շատ կարեւոր ու ցաւոտ հարց ա, դէ դեսպանատունն էլ փորձում ա հայ հասարակութեանը տեղեակ պահել արգենտինեան դիրքորոշման մասին: Ամբողջ խնդիրն էն ա, որ էս երկրի դեսպանատան հետ իմ շփումը նախապատմութիւն ունի` մոգական ռէալիզմի ոճով ճակատագրի կողմից գրուած: Ես ոչ Մարկէսն եմ, ոչ էլ Բորխէսը, բայց փորձեմ էտ պատմութիւնը կարճ պատմել:

«Ֆուտբոլը կը փրկի Հայաստանը» կուսակցութեան ծրագիրը

ԱՊՐԵՍ ԶՕՀՐԱՊԵԱՆ

 

Ծ.Խ.- Եթէ Քարտաշեան քոյրերը Հայկական Ցեղասպանութեան ճանաչման ամենամեծ գործօնը կը նկատուին ոմանց կողմէ, ինչո՞ւ ոտնագնդակը չի կրնար Հայ Դատի փրկարարի դեր կատարել...։ Մարտ 10ին Դիմագիրքին մէջ երեւցած այս նորաբոյս «կուսակցութեան» նախընտրական ծրագիրը կը ներկայացնենք մեր ընթերցողներուն ուշադրութեան։

La pequeña Armenia en Santiago

Carlos Reyes B.

Kisher parí. Así les desea Elizabeth Karahanián Dersdepanián buenas noches a sus tres hijos, José Manuel, Tomás y Jacinta, antes de ir a dormir. "Hablar en armenio, aunque sean unas pocas frases, es maravilloso, porque es como un idioma secreto". Sucede que hay sólo 80 familias en la capital y la probabilidad de encontrar armenios acá es remota. Tan remota, como la tierra de donde provienen: los valles del Monte Ararat en el Cáucaso que, según la Biblia, fue donde llegó a reposar Noé después del diluvio.

Stories of a Silent Generation

Abby Alexanian

I don’t speak Armenian. I’ve never been to the Republic of Armenia. I rarely eat the food or attend Armenian Church services. But I can’t shake the feeling that I am definitely Armenian. Yet as much as I feel that I am Armenian, I also can’t seem to figure out what that means.

Human beings are “meaning makers” – we turn our memories into stories that give meaning to the past. Meaning helps us understand pain and joy, it teaches us about ourselves, and it gives us various parts of our identities. Family histories especially confer meaning on each new generation; in many ways, our family stories create us. Yet what happens when those stories are immensely painful? And what happens when these stories in particular are not told?

Յովհաննէս Գրիգորեան. «Եկէք պայքարենք միայն վատի դէմ»

«Գրողը մասնագիտութիւն է, կոչում, տաղանդ, մասնագիտացում, եթէ այս բոլորից մէկն էլ չլինի, դու գրող համարուել չես կարող: Գրողը համակ սէր է»,- ասում է գրականութեան եւ հրապարակախօսութեան ոլորտում 2011 թուականի պետական մրցանակի դափնեկիր, գրող, հրապարակախօս Յովհաննէս Գրիգորեանը: Գրողների միջազգային օրը նա անցկացնելու է հիւանդանոցում` իր նոր վիպակի վրայ աշխատելով: Խոստովանում է` հիւանդութիւնը իրեն ապրելու նոր ուժեր տուեց:

Երեւանի կերպարանափոխումը՝ հարցեր, բողոքներ

  Մ.Մ.

Քաղաքները ժամանակի ընթացքում կերպարանափոխւում են: Կերպարանափոխուել է, եւ շարունակում է կերպարանափոխուել, նաեւ Երեւանը: Պատմական խոշոր իրադարձութիւնները իրենց հետքերն են թողնում քաղաքի բնական աւերման, դիտաւորեալ քանդման եւ կերտման ու վերակերտման վրայ: Նախասովետական Երեւանից շատ բան հնարաւոր չէ գտնել այսօրուայ Երեւանում, իսկ սովետական շրջանի Երեւանը, որն այն քաղաքն է, որ մենք ճանաչում ենք, արագօրէն կորցնում է իր ծանօթ տեսքը:

Երեք թերթի պատմութիւն

ՎԱՀԱԳՆ ՔԷՇԻՇԵԱՆ

2009-ի ամառը, տասնամեակներու բազմարդիւն գործունէութենէ ետք, լոյս պիտի տեսնէր Փարիզի «Յառաջ» թերթին վերջին թիւը: Այդ ամառ Փարիզ գտնուելով` այցելեցի փակուելու շեմին կանգնած հրատարակչատունը: Թէեւ վերջին թիւը լոյս տեսած էր, սակայն գրասենեակները տակաւին կը գործէին, իսկ թերթը իր վերջին շունչը կու տար: «Յառաջ»-ին հաւատարիմ ընթերցողները գիտեն, որ թերթը լոյս կը տեսնէր տպագրական հին եղանակով: Այլ խօսքով, ամէն օր կապարէ ձուլածոյ տառերը բառացիօրէն ձեռքով քով քովի կը շարուէին, պատկերները (քլիշէ)` նոյնպէս:

Գիրքի մայրաքաղա՞ք, թէ՞ մեռելաքաղաք

ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

2011ին, Արժանթինի մայրաքաղաքը՝ Պուէնոս Այրէսը, գիրքի միջազգային մայրաքաղաքն էր։ Ընթերցողը թերեւս տեղեակ է (քանի որ երկար տարիներէ ի վեր հայ գաղութն ալ կը մասնակցի, վերջին երկու տասնամեակներուն՝  Հայաստանի Հանրապետութիւնը ներկայացնելով), որ Պուէնոս Այրէսը՝ սպանական աշխարհի գրահրատարակչութեան երբեմնի մայրաքաղաքը, մօտ 40 տարիներէ ի վեր կը հիւրընկալէ գիրքի միջազգային ցուցահանդէս մը՝ աւելի քան մէկ միլիոն այցելուներով եւ բազմատասնեակ երկիրներու մասնակցութեամբ։ Բայց ան թերեւս չի գիտեր, որ ըստ որոշ պնդումներու, Պուէնոս Այրէսը աշխարհի մէջ ամենաշատ գրախանութ ունեցող քաղաքն է՝ մէկ քառակուսի մեթրի վրայ, եւ թերեւս նաեւ՝ իւրաքանչիւր բնակիչի դիմաց։ Ան ունի բազմահարիւր գրախանութներ, ո՛չ միայն կեդրոնի շրջանին, այլեւ կեդրոնէն հեռու թաղամասերու մէջ, թէ՛ նոր եւ թէ՛ հին գիրքերու, որոնք յաճախ կը բանան շաբթուան եօթը օրերը եւ երբեմն՝ մինչեւ առաւօտեան վաղ ժամերը։ Ալ չխօսինք հանրային զանազան պարտէզներու մէջ լայնատարած բացօթեայ գիրքերու տօնավաճառներու, կրպակներու, եւ այլ մերձ գրախանութային երեւոյթներու մասին։

¿La propaganda negacionista autorizada?

Patrick Devedjián

Traduccion de Eduardo Karsaclián

Naturalmente, las decisiones del Consejo Constitucional [de Francia] merecen respeto por emanar del guardián de nuestras libertades fundamentales.

Esto no impide que se permita el comentario crítico, que es incluso un elemento fundamental de la libertad de expresión justamente invocada en la decisión emitida hoy y que es jurídicamente sorprendente para permanecer  exclusivamente en el terreno del derecho. 

Ignorar la historia

José Sarukhán (*)

. . . Patrick Buchanan, un telecomentarista político de filiación conservadora en EU, decía que la única lección que aprendemos de la historia es que nunca aprendemos de ella. Algo con lo que estoy muy de acuerdo, especialmente cuando se ignoran hechos y sucesos de la historia.

Viene al caso el comentario por varios sucesos, originados el primero de ellos el año pasado, con un artículo aparecido en el diario "Milenio", escrito por Ilgar Mukhtarov, embajador de Azerbaiyán en México, sobre lo que él describía como “una de las tragedias más brutales del siglo XX”, en referencia a una acción militar de independistas armenios en la recuperación de parte de la región de Nagorno-Karabakh, enclave originalmente armenio, anexada a Azerbaiyán por un “tratado” en 1921, y habitada por un gran número de armenios en las fechas del incidente narrado. En el transcurso de esas acciones, en Jodyali murieron 613 personas azerís, lo cual, sin duda, es desafortunado desde cualquier punto de vista. Pero igualmente murieron miles de civiles armenios en otros combates de este tiempo.