Cuestiones de ideología racial

Mushegh Lalayán

Traducción de Vartán Matiossián



Nota del traductor: Transcurrida la primera década del siglo XXI, no debieran caber dudas de que ciertos conceptos como “raza” o “racial” han perdido la connotación que tuvieran hasta mediados del siglo XX y en cuyo nombre decenas de millones de personas perdieron la vida. Sin embargo, hay quienes dudan y continúan reflotando ideas esencialistas en la creencia de que mantienen su actualidad.

Էլդա Գրինի «Ձեռքերը» պատմուածքի բազմալեզու հրատարակութիւնը

Ընդամէնը տպագիր երկու էջերում Էլդա Գրինը կարողացել է ստեղծել հայ կնոջ հոգեբանական փխրուն մի կերպար: «Ձեռքերը» (այսպէս է խորագրուած պատմուածքը), ներընտանեկան փոխյարաբերութիւնների ուրուագծային պատկեր էՙ կենցաղային հիմքով, որ միաժամանակ հոգեբանական նուրբ ու թափանցիկ շերտեր է բացում, հաղորդակցելի դարձնում յատկապէս կին ընթերցողին, որն ինչ-որ մասով կարող է իրեն գտնել «ձեռքերի» տիրոջ կերպարի մէջ: Ընտանեկան կեղծ պայմանականութիւնների (ո՛չ պատասխանատուութիւնների), կարծրացած մտայնութիւնների, դրացիական միջանկեալ կենցաղախեղդ յարաբերութիւնների (աւելի բնորոշ արեւելեան ժողովուրդներին) մէջ ձեւաւորւում է կանացի մի հոգեբանութիւն, անցնում մարդկային մի կեանք, ու դրա խորհրդանիշը մարդկային մարմնի ամենաառեղծուածային մասերըՙ ձեռքերն են, այստեղ նուրբ, փափուկ վիճակից մինչեւ կեանք տեսած-կոշտացած, ինչն այդ կեանքի ճանապարհի մասին է խօսում:

Djavajk ya tiene bandera, escudo e himno

El largo proceso de lucha para lograr el autogobierno local y así convertir la región de Djavajk en una región autónoma armenia dentro del marco constitucional de la República de Georgia se ha robustecido con la reciente creación de los símbolos distintivos fundamentales como la bandera, el escudo y el himno regional. Ahora, estos símbolos son, por su sola presencia, una expresión visible de la voluntad autonomista del pueblo de Djavajk.

Recordemos que en la región viven alrededor de 140.000 armenios, quienes constituyen casi el 60% de la población, mientras que los georgianos apenas llegan al 24% del total.

"I Studied the Armenian Language to Be Able to Read Charents"

Julieta Puppo is a student of mine who started by taking a course on Armenian history at the School of Oriental Studies of the Universidad del Salvador, in Buenos Aires, in the late 90s and ended by learning the language and becoming a teacher of Armenian history and culture, of all places, at the school where I pursued my elementary and secondary studies. She traveled to Armenia in July 2008 and participated in the Youth Forum of Hamazkayin.

In an interview held afterwards ("Armenia," October 2, 2008), Vera Voskanyan wrote: "She is not Armenian. However, she knows Armenian history in depth. She has researched each corner of it. Julieta Puppo is 33. She has a B.A. in Oriental Studies. She currently works at the Khrimian School as a teacher of Armenian history and culture. This year, she traveled to Armenia to get to know the land she had studied so much. She wrote her thesis about the Armenian people, focusing on its literature and especially the poet Charents, whom, she said, she deeply admires." She also deserves to be known a little better. Belatedly, here are the main excerpts of that interview in English translation:

También la Diáspora saluda su independencia

Las iniciativas para la formación de una estructura mundial unificada en la Diáspora no constituyen una novedad. En 1977 se realizó un Congreso Mundial Armenio en Lausana (Suiza) con el propósito, precisamente, de alcanzar ese objetivo. Más de tres décadas después, en una situación política enteramente diferente, nos encontramos con una idea similar. (Ya han comenzado a escucharse voces que, naturalmente, apuntan a la teoría conspirativa; en este caso, una presunta iniciativa emanada de las mismas fuentes que engendraron los malhadados “protocolos” entre Armenia y Turquía de 2008). Resta por ver cuál será la posición que tomarán las estructuras comunitarias e institucionales armenias de los distintos países.

Why I Am No Longer Allowed To Be Armenian

Painful experiences like this have been a staple of Diasporan life over the past eight decades. One would think that, as time goes by and life gives some lessons, a few things would have changed. Unfortunately, that does not seem to be the case. This is the umpteenth story of how an active and longtime supporter of many Armenian causes, both financially and morally, becomes worn out and fed up by pettiness and ingratitude. It does not matter whether in Chile or in the United States, whether governmental agencies or Diasporan institutions; sadly, the facts remain the facts. Let's faintly hope that something will change at some point in a foreseeable future.

Մշակութային քաղաքականութիւն

Այս երկու յղացքներու դրացնութիւնը հազուագիւտ երեւոյթ է մեր մօտ։ Բառերը մաշած գունատած գորգերու պէս կորսնցուցած են իրենց ճշգրտութիւնը, ինկած են շրջուն վաճառորդներու ուսերուն։ Այնպէս որ այսօր «մշակոյթ» գաղափարը կը զուգադիպի գլխաւորաբար գրականութեան հետ, ժանանակակից հայ գրականութիւնը, այդ կոճկուած, ինքնիր շուրջ դարձող, անուշահոտ գործածող տարիքոտ ամուրին որուն կը հանդիպինք քոնսէրներու միջնարարին։ Մեր մէջ, գրականութիւնը շատ ալ տարբեր չէ գրականութեան մասին դասախօսութենէ, տարբեր չէ այդ դասախօսութեան մասին թերթի ղրկուած թղթակցութենէ։ Մշակոյթի կը կարծենք ծառայել երբ անցեալի վարկով (յաճախ խնդրական...) կը ծպտուինք, կը փորձենք մենք մեզ խաբել կամ ուշադրութիւն գրաւել միջազգային սակարանի մէջ։ Աստուած չընէ որ օտար մը գովէ մեր ժողովուրդի ձգած հետքը պատմութեան ճամբուն, երկու անուշ խօսք ընէ մեր մասին – կը ծռինք կօշիկին փոշին կ՚առնենք...։ Մշակոյթը դեռ հոմանիշ է Կովկասեան պարի, էսթրատային երաժշտութեան, կէս-ականջ պատարագին, նոյնիսկ ամավերջի հանդէսին...։ Եթէ այս բոլորը իրար խառնենք ու հասարակաց յայտարարի զարնենք, երեւան կու գայ կրաւորական ու ցեղակեդրոն նկարագիրը մեր ըմբռնումին։

Անցեալ ժամանակներու կարօտով

ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

 

Հայ իրականութեան հեռաւոր ու մօտաւոր անցեալի բաւիղներուն մէջ կորսուիլը նման է արժանթինցի գրագէտ Խորխէ Լուիս Պորխէսի այլաբանած «Բաբելոնի գրադարան»ին մէջ ճամբայ գտնելուն։ Սակայն, ի վերջոյ ամէն կորուստ կը բերէ գիւտ մը, երբեմն՝ անձնական վերյուշ մը։ Աւելի քան քսանհինգ տարի առաջ, 1982ին, ֆրանսական “Critique socialiste” պարբերաթերթը լման թիւ մը տրամադրած էր հայութեան։ Այդ թերթը տեսնելու առիթը չունեցանք, բայց Պուէնոս Այրէսի մէջ այնուհետեւ գէթ երկու յօդուած թարգմանաբար լոյս տեսան՝ սպաներէն լեզուով։ Անոնցմէ մէկը, կը յիշենք, բացառիկ տպաւորութիւն գործած էր, մօտաւոր անցեալի իր յանդուգն ու անտիպ մանրամասնութիւններով օժտուած քննարկումին համար՝ Պետրոս Թերզեանի «Հայ Դատը՝ այսօր», որ 1984ին լոյս տեսաւ Մխիթարեան Ս. Վարդան սկաուտական խմբակցութեան “Humus” պարբերաթերթին մէջ (աւելի ուշ արտատպուեցաւ «Սարտարապատ» շաբաթաթերթին մէջ)։

The Armenian DNA Project

The Azad-Hye Middle East Armenian portal (http://www.azad-hye.net/) published an interview with Peter Hrechdakian, Administrator of the Armenian DNA Project at Family Tree DNA, on September 25, 2010. This project is aimed at studying Armenian deep ancestry. Below is the text of the interview:

Հայը եւ հայը (The Armenian and the Armenian)

ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

 

Ուիլիըմ Սարոյեանի այս նշանաւոր ու բազմիցս արծարծուած պարբերութիւնները լոյս տեսած են  75 տարի առաջ, ամերիկահայ ծանօթ գրողին "Inhale and Exhale" հատորին "The Armenian and the Armenian" պատմուածքին մէջ (1935)։ Նկատի ունենալով, որ շատ տարածուած անգլերէն որմազդի մը մէջ այս խօսքերը կրճատուած ու նաեւ աղաւաղուած են, իսկ գիրքերու, թերթերու թէ Համացանցի մէջ շրջան ընող հայերէն թարգմանութիւնները երբեմն նոյն տեսակի կրճատումներու կամ աղաւաղումներու ենթարկուած են, որոշեցինք ընթերցողներու ուշադրութեան յանձնել այս նոր թարգմանութիւնը՝ բնագրային հարազատութեամբ։ Համեմատութեան համար, կու տանք նաեւ անգլերէն բնագիրը։ Կ՚արժէ նշել, որ պահած ենք "race" բառին գործածութիւնը («ցեղ»), որ Ի. դարու առաջին կէսին բնորոշ էր անգլերէնին ու հայերէնին՝ մերօրեայ «ազգ» կամ «ժողովուրդ» հասկացութիւններու փոխարէն։ 

An Armenian Church to Be Turned Into A Community Center in Jerusalem?

Once in a while we hear reports about the woes and problems faced by the dwindling Armenian community in Jerusalem, essentially because of the farfetched policies of the Israeli state. They do not seem to be exaggerated. A wonderful sample was Alistair Macdonald's dispatch for Reuters, dated June 29, 2010. Some paragraphs from the article are worthy to be quoted:

¿En extinción? Escuelas armenias en la Diáspora

Nací en una tierra árida, en un país donde las escuelas armenias son tan escasas como la nieve. En consecuencia, mi madre me enseñó en casa con libros de texto que había traído con ella desde Beirut.

Esas lecciones no eran precisamente mi manera favorita de pasar el tiempo durante el fin de semana porque interferían con mis juegos. Sin embargo, por más que a mis siete años no me gustaba abandonar temporalmente mi diversión, recuerdo el entusiasmo de mi madre mientras me enseñaba a leer y pronunciar en armenio. Con excitación en la voz, me decía que pronto, “cuando nos mudemos a Canadá, allí puedes ir a la escuela armenia”. Ahora entiendo que para ella las escuelas armenias en cualquier parte del mundo no eran una cosa natural.

Օտարալեզու դպրոցները Հայաստանի մէջ կամ՝ «Մէկ ազգ, մէկ մշակոյթ»ի գիւտը

Վերջերս հրապարակի վրայ դրուած է օտարալեզու դպրոցներու հարցը Հայաստանի մէջ։ Յօնք շինելու եւ աչք հանելու յայտնի առածին ողբերգա-զաւեշտական արտայայտութիւն մը։

Հայաստանի-Թուրքիա ձմեռնաքունի մէջ մտած, բայց ո՛չ մահամերձ արձանագրութիւններուն նման, կարելի է ըսել, թէ քուլիսներու ետին «եփուած» ու յանկարծ հրապարակ նետուած խնդիր մըն է, որ շինիչ ոչինչ ստեղծած է, բացի... նոր երկփեղկումէ մը։

Նոր արուեստական տագնապ մը եւ ուրիշ ոչինչ։

Տիգրանակերտի պեղումները Արցախի մէջ

Վերջին տարիներուն Արեւելեան Հայաստանի մէջ կատարուած հնագիտական աշխատանքներուն ամենէն ուշագրաւ արդիւնքներէն մէկն էր Տիգրան Մեծի հիմնած չորս Տիգրանակերտ քաղաքներէն մէկուն՝ Արցախի Տիգրանակերտին յայտնագործումը,  Աւեր ու լքուած Աղդամ քաղաքէն ոչ շատ հեռու, 1993-1994ին ազատագրուած տարածքներուն մէջ, այս քաղաքին գիւտը պատմագիտական ու այժմէական կարեւոր նշանակութիւն ունի։ Այս տարուան պեղումներուն արդիւնքներուն մասին նուիրուած է Յասմիկ Յարութիւնեանի հաղորդումը («Ազգ», Օգոստոս 31), զոր կու տանք արեւմտահայերէնով։

Հայ Եկեղեցւոյ այսօրուան միտումները

Յուլիս 1ին, «Ժամանակ» օրաթերթը (Երեւան-Լոս Անճելըս) հրատարակած է Սիրանոյշ Պապեանի հարցազրոյցը մշակութաբան Վարդան Ջալոյեանի հետ։ Վերջինս կ՚անդրադառնայ Հայ Եկեղեցւոյ ներկայ ընթացքին եւ որոշ մատնանշումներ կ՚ընէ տնտեսական աշխարհի հետ յարաբերութիւններու մասին։ 

Losing the Core

Historian Hovann Simonian, a Ph.D. candidate at the University of Southern California, has written a thought-provoking article in the July 26 issue of Hetq Online (http://www.hetq.am/), the publication of the Investigative Journalists of Armenia. Simonian argues that the fashionable topic of Turkified, Kurdified, and Islamicized Armenians deals around a few thousand people who may want or may not want to reintegrate into the fold of the Armenian nation. Meantime, hundreds of thousands, if not millions of people are on the verge of being lost, because of both diasporan processes and exodus from Armenia over the past two decades. The core of the Armenian is on danger (the demographic decline of Armenia, including Mountainous Gharabagh, is a case in point), while we play around third- or fourth-generation citizens of Turkey, for instance, who have started to realize that they have some kind of Armenian ancestry forcefully imposed on their identity after 1915. The challenge needs strategic thought at the level of leadership. Some passages from Simonian's essay are excerpted below: 

Ինքնութեան կերտման զարգացումների մէջ. Հարցազրոյց Վարդան Մատթէոսեանի հետ

Նիւ Ջերսիում բնակուող Վարդան Մատթէոսեանը սփիւռքի թէ հայրենական մամուլում ամէնից յաճախ հանդիպող հեղինակներից է, նա սերտօրէն կապուած է Հայաստանի հետՙ անմիջական մասնակիցը հայ կեանքին, հայապահպանութեան խնդիրների մտահոգութիւններինՙ ազգաշահ մտաւոր գործունէութեամբ:
Ծնուել է Մոնտեվիդէոյում, ապա տեղափոխուել Բուէնոս Այրէսՙ բարձրագոյն կրթութիւն ստանալով տնտեսագիտութեան ոլորտում: Մասնագիտական աշխատանքից բացի երկար տարիներ խմբագրական եւ ուսուցչական գործունէութիւն է ծաւալել, հայագիտական առարկաներ դասաւանդել Դել Սալվադոր համալսարանի արեւելագիտական ֆակուլտետում:
2000 - ից փոխադրուելով Նիւ Ջերսիՙ հայոց լեզու է դասաւանդել «Յովնանեան» վարժարանում: ՀՀ ԳԱԱ պատմութեան ինստիտուտում պաշտպանել է թեկնածուական ատենախօսութիւն` «Արգենտինահայ համայնքի պատմութիւնը սկզբնաւորումից մինչեւ 1950 թուականը» թեմայով:
Հրատարակել է հայերէն 5 հատորՙ «Կոստան Զարեանի շուրջ» (1998), «Հարաւային կողմն աշխարհի. հայերը Լատին Ամերիկայի մէջ սկիզբէն մինչեւ 1950» (2005), «Անվերջ վերադարձ. Հայաստանի ճանապարհները» (1989-2004)», «Շամախեցի պարուհին. Արմէն Օհանեանի կեանքը եւ գործը» (2007, համահեղինակՙ Արծուի Բախչինեան): Միաժամանակ հայագիտական բնոյթի հեղինակային եւ թարգմանական նիւթերով աշխատակցում է հայ եւ օտար մամուլինՙ հայերէն, իսպաներէն եւ անգլերէն լեզուներով: Իսպաներէնով թարգմանութիւնների 12 հատորները ներկայացնում են Ե. Չարենցի, Ե. Օտեանի, Պ. Սեւակի եւ հայաստանեան ժամանակակից մի շարք բանաստեղծների ժողովածուներ: Անցած տարի Անթիլիասում լոյս տեսաւ Վարդան Մատթէոսեանի «Գրական բանասիրական ուսումնասիրութիւններ» ժողովածուն:

Medz Yeghern: Setting the Record Straight

Vartan Matiossian

 

Too much fuss has been made about the use of the expression Medz Yeghern instead of "Armenian Genocide" since His Holiness John Paul II used it, for the first time by a foreign dignitary, when visiting Armenia in 2001. You can stretch it as much as you want, but the fact is that it literally means "Great Crime" (or whatever synonym of "crime" you may like) and nothing else. It is synonymous with Medz Vojir (a term also used in the years after the Genocide; Aram Andonian gave this title to his book in Armenian, the original to the book known in English as "Memoirs of Naim Bey"), and yeghernakordz means exactly the same as vojrakordz, namely, "criminal." Neither "cataclysm," nor "catastrophe," nor "calamity" (the one preferred by Turkish writers; I wonder who was the Armenian author of this mistranslation) will do justice to its meaning.

An Interesting Example of Azerbaijani Selective Memory

Azerbaijan has shown a particular willingness to buy itself a place in the genocide "market," especially since its crushing defeat in the military attempt to ethnically cleanse Mountainous Gharabagh of its Armenian population during the early 1990s. The most notorious example of this state-pursued policy has been given through the wildly distorted accounts (pictures and videos included) of what happened in Khojalu in March 1992. These pieces of disinformation have been thoroughly debunked in the newly established website xocali.net, coincidentally hacked a few weeks ago from a Baku-based source (tracing of IPs is still a valid method for documented finger pointing).

Turkish Discourse and Backfire

Turkey's Prime Minister Recep Tayip Erdogan has threatened to deport 100,000 illegal migrants from Armenia as part of the mounting Turkish anxiety over recent resolutions in the United States, the autonomous region of Catalonia (Spain) and Sweden which have labeled the Armenia Genocide as such.

Անհանգստացնող ընտրութիւն մը

Սխալ պիտի չըլլար ըսել, թէ այս տարի ականատես եղանք Հայաստանի ու Թուրքիոյ միջեւ շարք մը քաղաքական անակնկալ զարգացումներու, որոնք աշխարհասփիւռ հայութեան վրայ ներգործեցին եւ քաղաքական ու ընկերային անկանխատեսելի երեւոյթներու ճանապարհ հարթեցին։

2500 or 4500 year-old homeland?

Despite the proverbial opposition by the U.S. government and the age-old breaking of electoral promises as a candidate by the sitting President, on March 4, 2010 the Committee on Foreign Affairs of the House of Representatives voted 23-22 to approve H.R. 252 regarding the recognition of the Armenian Genocide. Now it remains to be seen if this resolution will make it to the floor of the House, despite the usual antics by Turkey and the "shameful act" of natural convergence between the interests of the military-industrial complex  and those of American foreign policy, where money seems to have trampled any claims to moral high ground since the times of the Gettysburg Address, if not before.

Սեւ ու ճերմակի թագաւորութիւն

Տխրահռչակ Հայաստան-Թուրքիա արձանագրութիւններու ստորագրութեան նախօրեակին, Հայաստանի Ազգային Ժողովի Հանրապետական կուսակցութեան խմբակցութեան պետ Գալուստ Սահակեանը տեղին համարած էր արձանագրութիւններու ընդդիմադիրները կնքել շարք մը գոյնզգոյն մակդիրներով։ Ան յայտնած է, ըստ մամուլին, թէ «Սփիւռքում Սերժ Սարգսեանի դէմ բողոքողները տականքներ են, եւ մոլախոտը “մեր ազգից դեռեւս չի վերացել”»: Աւելի՛ն.

Una elección incómoda

Talín Suciyán
Traducción de Vartán Matiossián

La autora es una joven periodista armenia de Estambul que escribe en la prensa turca, además de haber dirigido tres películas documentales y haber traducido al turco una novela de Vahé Berberián ("En nombre del padre y del hijo"). Vivió en Armenia entre 2007 y 2009. Actualmente reside en Munich, donde cursa sus estudios de doctorado. Este escrito es el tercero en una serie, cuyas dos primeras partes aparecieron en los semanarios "Taraf" ("¿Quién es la Diáspora?", 20 de octubre de 2009, hay traducción al armenio en Internet) y "Agós" ("Espejito, espejito, dime de dónde soy", 6 de noviembre de 2009). Este texto se publicó en el número especial de "The Armenian Weekly" (Boston) de enero de 2010. Mientras que en los anteriores se criticaba a "Taraf" por equiparar a la Diáspora con un líder ultranacionalista turco, y se proponía una reevaluación de la identidad armenia en Turquía, el presente ensaya un análisis de las relaciones entre Armenia y la Diáspora a la luz de lo sucedido en el pasado año.

Israel ya no puede ignorar la existencia del primer Holocausto

Este artículo del veterano periodista británico Robert Fisk apareció en el diario "The Independent" de Londres el 30 de enero de 2010. Existen numerosas declaraciones de las autoridades de Israel que prueban su rechazo del reconocimiento de la Catástrofe de 1915-1923 con el término jurídicamente aceptado de "genocidio". Ese rechazo se basa en las consideraciones geopolíticas del estado israelí y su alianza estratégica con Turquía, y hace caso omiso de las consecuencias éticas de ese rechazo. Fisk simpatiza con el sufrimiento de los palestinos y rechaza la unicidad del Holocausto judío, pero esto no es motivo para rechazar sus comentarios sobre esa falta de reconocimiento --con amplia cantidad de información-- con el argumento banal de "antisemitismo". Hemos tomado como punto de partida una versión (con numerosos errores, modificaciones y omisiones) publicada en el semanario "Armenia" de Buenos Aires (5 de febrero), que hemos  cotejado con el original en inglés para realizar lo que es prácticamente una nueva traducción.

Վենետիկի ամառնային հայագիտական դասընթացքին մասին՝ 25ամեակի սեմին

«Հայրենիք» շաբաթաթերթի Նոր Տարուան բացառիկին մէջ (Յունուար 2010) լոյս տեսած է Վենետիկի պետական համալսարանի հայոց լեզուի եւ գրականութեան ամպիոնի վարիչ Հ. Լեւոն Զէքիեանի հետ հարցազրոյց մը, ուր ան կ՚անդրադառնայ 1986ին հիմնուած՝ Վենետիկի համալսարանի հայագիտական ամառնային դասընթացքի գործունէութեան։  Ստորեւ կու տանք զայն ամբողջութեամբ, իր շահեկանութեան համար.-

La Corte Constitucional de Armenia y su dictamen sobre los protocolos

Diego Dolabjián

 

El 12 de enero, la Corte Constitucional de Armenia emitió su dictamen en el cual convalidó la constitucionalidad de los protocolos firmados el 10 de octubre de 2009 entre las repúblicas de Armenia y de Turquía. No obstante, las salvedades presentadas por la Corte en su dictamen han permitido al gobierno turco alegar que de alguna manera esta sentencia establece precondiciones. Estos alegatos han provocado una nueva ronda de comentarios diplomáticos que podrían acabar con el proceso de aprobación de los protocolos. El dictamen de la Corte es interesante también desde el punto de vista académico. El doctor Diego A. Dolabjián, ex alumno nuestro en el Instituto San Gregorio el Iluminador (promoción 1998), abogado y autor, nos ha enviado un comentario preliminar inédito que, con su autorización, presentamos a la consideración de los lectores.

Of Protocols and Lack of Protocol

The process that ended on October 10, 2009 with the signature of the Armenia-Turkey protocols triggered an avalanche of opinions, both in Armenia and the Diaspora, perhaps unseen since the time of the Gharabagh Movement (1988-1991). First of all, let's be honest and state that nobody has the crystal ball, not even those who are sure of having it. Therefore, whatever may happen from now on is open-ended.

Una interpretación de la realidad armenia en la Argentina

Las raíces de este trabajo se remontan a una ponencia presentada en las Segundas Jornadas Internacionales de Estudio de las Comunidades Armenias de América del Sur, organizadas por el Instituto de Investigación Armenológica (Córdoba, 27-29 de septiembre de 1991), cuyo original en castellano quedó inédito. Diferentes versiones ampliadas han sido publicadas en armenio (“Haigazian Armenological Review”, Beirut, 1997 e “Inknutián hartser”, Ereván, 2002) e inglés (“Journal of the Society of Armenian Studies”, 2003).
Este artículo es el resumen de la ponencia "'El futuro que no viene, el pasado que se fue': una interpretación de la realidad armenia en la Argentina", leída en el XXV Congreso Internacional de la Latin American Studies Association (LASA, Las Vegas, 7- 9 de octubre de 2004), en un panel titulado “El sentido del movimiento: diáspora, migración e identidades post-nacionales”, organizado por el Dr. Ignacio Irazuzta (Instituto Tecnológico de Monterrey, México), en el que también participaron David Cook-Martin (Universidad de California, Los Angeles, EE.UU.) y Pedro J. Oiarzábal (Universidad de Nevada, Reno, EE.UU.). El título de la ponencia es parte del estribillo de una canción de Alejandro Lerner, “Campeones de la vida”.